خلاصه : آسم، انسداد متغیر و برگشت پذیر راه های هوایی است که با التهاب و افزایش واکنش راه های هوایی در مقابل محرک ها همراه می شود. یکی از چهره های بالینی این بیماری، آسم ایجاد شده به دنبال فعالیت فیزیکی و ورزش است. 

متن کل خبر : آسم، انسداد متغیر و برگشت پذیر راه های هوایی است که با التهاب و افزایش واکنش راه های هوایی در مقابل محرک ها همراه می شود. یکی از چهره های بالینی این بیماری، آسم ایجاد شده به دنبال فعالیت فیزیکی و ورزش است.
آسم ناشی از ورزش یکی از شایع ترین مشکلات طبی در ورزشکاران است و بسیاری از ورزشکاران حرفه یی موفق، مبتلا به آسم یا آسم ورزشی بوده اند و بررسی نشان داده نسبت موفقیت آنها کمتر از افراد غیرمبتلا نیست. از طرف دیگر درصد قابل توجهی از ورزشکاران بدون هیچ گونه سابقه یی از بیماری آسم، حین فعالیت ورزشی به علائم تنفسی شبیه بیماران آسمی دچار می شوند. از آنجا که این اختلال به مبتلایان آسم منحصر نیست و در برخی از افراد طبیعی هم مشاهده می شود، بسیاری از پزشکان استفاده از واژه برونکواسپاسم ناشی از ورزش را مناسب تر می دانند.
به طور کلی از لحاظ بالینی در ۵۰ تا ۹۰ درصد بیماران مبتلا به آسم، آسم ورزشی دیده می شود. از طرف دیگر ۱۰ تا ۲۰ درصد بیمارانی که آسم ورزشی ثابت شده داشته اند، بدون هیچ گونه سابقه یی از بیماری آسم بودند. این میزان شیوع در جمعیت عادی، کمتر از ورزشکاران است. شیوع آسم ورزشی در سایر بیماری های آلرژیک بیش از جمعیت عادی است.
عوامل موثر در بروز این بیماری کنترل مناسب آسم، عوامل محیطی مانند آب و هوای سرد، رطوبت کم و استنشاق هوای خشک، ذرات معلق و آلاینده های هوا (از جمله SO۲ ،NO۲ و ازن) است. همچنین عوامل روحی مانند خستگی، بیش تمرینی و استرس های هیجانی نیز زمینه ساز بروز بیماری می شود. از فاکتورهای دخیل دیگر نوع ورزش، شدت و مدت ورزش است. ورزش های هوازی مستمر و طولانی که نیازمند تنفس عمیق و سریع است، مانند دو و میدانی، اسکی صحرانوردی و دوچرخه سواری جزء ورزش های ایجادکننده «برونکواسپاسم» است و فعالیت های بی هوازی متناوب کمتر باعث ایجاد حملات می شود. همچنین هر چه شدت و مدت ورزش بیشتر باشد، «برونکواسپاسم» حاصله نیز وخیم تر خواهد بود.
● علائم و سیر بالینی
سرفه شایع ترین علامت مبتلایان است. خس خس سینه، تنفس کوتاه و منقطع، درد و احساس ناراحتی قفسه سینه هنگام ورزش یا پس از آن و نیز عملکرد ضعیف تر نسبت به زمان تمرین از دیگر علائم شایع بیماری است که با گذشت شش الی هشت دقیقه از شروع ورزش و گاهی پس از توقف آن ایجاد می شود. از علائم غیرشایع آسم ناشی از ورزش، تهوع، درد پهلو، سردرد، ضعف عمومی، احساس ناآماده بودن، فقدان انرژی (به ویژه در کودکان)، خستگی زودرس و سینه صاف کردن های مکرر، کرامپ های شکمی، درد یا ناراحتی قفسه سینه، کرامپ عضلانی به دنبال ورزش یا احساس عدم آمادگی است. کودکان خردسال ممکن است از درد معده شکایت یا از شرکت در بازی شدید امتناع کنند.
● چگونه تشخیص دهیم
در هر فردی که به دنبال ورزش و فعالیت دچار خس خس سینه، تنگی نفس یا سرفه می شود، باید به فکر آسم ناشی از ورزش بود. اما در مواقعی که فرد دارای تظاهرات مبهم است، تشخیص قطعی بیماری، با انجام آزمون عملکرد تنفسی (اسپیرومتری) قبل و بعد از یک فعالیت ورزشی انجام می شود.
● چگونه پیشگیری کنیم
پیشگیری از آسم ناشی از ورزش شامل دو بخش غیردارویی و دارویی است.
الف-) پیشگیری غیردارویی
۱) اجتناب از انجام ورزش، در صورت وجود نشانه ها قبل از شروع فعالیت ورزشی
۲) انتخاب ورزش مناسب با کمترین احتمال ظهور حملات آسم
۳) اصلاح برنامه ورزشی (تغییر در نوع، شدت و مدت ورزش)
۴) گرم کردن به میزان کافی و القای دوره مقاومت چند دقیقه قبل از شروع فعالیت ورزشی
۵) تنفس با بینی
۶) پرهیز از فعالیت ورزشی در شرایط جوی نامتعادل (مانند هوای کمتر از۱۰ درجه سانتی گراد و با رطوبت کم) و هنگام آلودگی هوا و وجود مواد محرک و آلرژن
۷) پرهیز از فعالیت ورزشی در زمان ابتلا به عفونت های تنفسی و کنترل مشکلات همراه نظیر رینیت آلرژیک
۸) پرهیز از مواد غذایی خاص (میگو، کرفس، بادام زمینی، سفیده تخم مرغ، بادام، موز و... )
۹) استفاده از تجهیزات ورزشی مناسب (مانند ماسک مخصوص)
ب) پیشگیری دارویی
پیشگیری دارویی با استفاده از داروهای استنشاقی پیش از انجام فعالیت ورزشی صورت می پذیرد. برای این منظور بهترین داروها، داروهای بتاآگونیست است. متناسب با مدت ورزش و فاصله باقی مانده تا شروع ورزش از داروهای طویل الاثر یا سریع الاثر استفاده می شود. این داروها هم در درمان و هم برای پیشگیری موثر است. از مزایای این داروها استفاده استنشاقی آنها است و استفاده خوراکی از آنها در فعالیت های حرفه یی ممنوع است.
داروهای سریع الاثر و کوتاه اثر مانند سالبوتامول را می توان ۱۵ دقیقه قبل از شروع فعالیت ورزشی استفاده کرد و در صورت بروز علائم نیز قابل استفاده است. این داروها برای فعالیت های ورزشی به مدت حدود دو ساعت اثر پیشگیرانه دارند. دسته دیگر داروها، داروهای سریع الاثر و طویل الاثر مانند سالمترول است. مدت اثر این دارو ۱۰ الی ۱۲ ساعت است. بنابراین در کسانی که زمان شروع فعالیت ورزشی آنان قابل پیش بینی نیست یا فعالیت ورزشی مداوم به مدت چند ساعت دارند، توصیه می شود. کودکانی که در فعالیت های روزانه خصوصاً در مدرسه فعالیت بدنی مداوم و نسبتاً طولانی دارند و همچنین ورزشکاران شرکت کننده در ورزش های استقامتی، کاندیداهای خوبی برای دریافت این دارو هستند. داروهای دیراثر و طویل الاثر مانند فورمترول بیشتر در ورزشکاران آسمی و کودکان مبتلا به آسم کاربرد دارد و باعث بهبود کیفیت زندگی و فعالیت های ورزشی فرد می شود.
از داروهای موثر دیگر در پیشگیری از این بیماری می توان به «کرومولین سدیم» و «ندوکرومیل»اشاره کرد که به صورت استنشاقی مصرف می شود. این داروها بیشتر در افرادی توصیه می شود که در حالت عادی علامتی از بیماری آسم ندارند. در صورت رعایت اصول پیشگیری دارویی و غیردارویی و استفاده از ورزش مناسب، موفقیت پیشگیری از آسم حین ورزش ۹۰ درصد است. در صورت عدم موفقیت در این زمینه، باید دوز داروی مصرفی تعدیل شود یا تشخیص آسم مجدداً مورد ارزیابی قرار گیرد.
● چه ورزش هایی توصیه می شود
بعضی از ورزش ها خطر بیشتری برای ایجاد علائم بیماری ایجاد می کند و بر این مبنا ورزش ها به دو دسته تقسیم می شوند؛
الف) ورزش های آسموژنیک؛ این ورزش ها شامل دو استقامت، دوچرخه سواری، بسکتبال، فوتبال امریکایی، راگبی، هاکی روی یخ، اسکیت روی یخ و اسکی است.
ب) ورزش هایی که با خطر کمتر بروز آسم همراه هستند مثل شنا، شیرجه، دو سرعت، بوکس، کاراته، تنیس، هندبال، راکت بال، ژیمناستیک، گلف، فوتبال، بیسبال، کشتی و واترپلو.
ورزش های آبی عموماً کمتر آسموژنیک هستند که شاید علت آن استنشاق هوای مرطوب باشد که باعث تحریک کمتر مجاری هوایی فرد مستعد می شود. با این حال کلر استخرها ممکن است به شکل یک محرک شیمیایی برای ایجاد «برونکواسپاسم» در افراد حساس عمل کند، هر چند میزان کلرین استخر در محدوده استاندارد بی خطر برای شنای تفریحی باشد.
● ورزش و کنترل آسم
کاهش فعالیت فیزیکی در بیماران آسمی (خصوصاً کودکان) شاخص مهم در پیش بینی سیر وخامت بیماری است. از طرف دیگر غلبه بر علائم آسم حین ورزش یک ضرورت برای موفقیت در درمان آسم است. به عبارت دیگر اگر بخواهیم میزان موفقیت در کنترل حملات آسم را بالا ببریم، باید بتوانیم نظر بیمار را برای شرکت وی در فعالیت های ورزشی جلب کنیم. ورزش هم از طریق ایجاد هماهنگی بین سیستم قلبی عروقی و سیستم حرکتی و هم از طریق رفع اختلالات روانی و ایجاد حس اعتماد به نفس در بیمار باعث کنترل و کاهش حملات آسم خواهد شد. در ضمن فرد بیمار با کسب تجربه موفق در کنترل علائم حین ورزش، نسبت به کنترل بیماری آسم خود نیز امیدوارتر خواهد شد. هر چه شدت بیماری آسم بیشتر باشد، تاثیر ورزش در کنترل آن زیادتر خواهد بود و در بیمارانبا آسم خفیف تاثیر فعالیت ورزشی در کنترل بیماری در حد افراد سالم است.

 آسم یک بیماری جدی و مزمن ریه است که غالبا با التهاب مجاری هوایی همراه است و ممکن است سبب مشکلات تنفسی شود.

مزمن به این معنا است که بیماری همیشه وجود دارد حتی زمانی که بیمار احساس ناخوشی ندارد در صورت تحریک مجاری هوایی در فرد مبتلا به آسم علائم خس خس سرفه تنگی نفس و فشردگی قفسه سینه ظاهر می شود و تنفس طبیعی و راحت برای بیمار دشوار می گردد.
 آیا آسم یک مسئله مهم در امر بهداشت و سلامت عمومی است ؟
بلی ! بیش از ۱۵۰ میلیون نفر در جهان از جمله تعداد قابل توجهی در کشور ما به این بیماری مبتلا هستند بطوریکه این بیماری سبب تحمیل هزینه زیاد کاهش کارآیی و  فعالیت مفید و عدم توانایی ادامه زندگی طبیعی بیماران درخانواده هایشان می شود. شیوع بیماری به ویژه در کودکان و شهرهای در حال توسعه رو به افزایش است .

 برخی عوامل موثر در بروز این مشکلات عبارتند از :

کاهش تهویه در خانه های جدید تماس با مواد حساسیت زا ( آلرژن ها) در محیط در بسته ( مانند هیره ها در محیط خواب پشم قالی حیوانات خانگی بخصوص گربه ) دود سیگار عفونت های ویروسی آلودگی هوا محرک های شیمیایی استفاده از مواد مصنوعی ( رنگها طعم ها و اسانس ها) و غذاها افزایش فشارهای روانی در زندگی روزمره.
 آسم چگونه بر جامعه تاثیر می گذارد؟
جامعه ما ممکن است هزینه زیادی برای آسم کنترل نشده بپردازد افراد و خانواده ها ممکن است مخارج غیر ضروری و زیادی همراه با وقت انرژی برای مراقبت های اورژانس و با بستر بیماری صرف کنند. زمانی که افراد مبتلا بیماریشان را کنترل کنند تمام جامعه ازکاهش این هزینه و افزایش کارایی سود می برند تقریبا ۵ درصد از کل مردم جهان به آسم مبتلا هستند و اگر جامعه شما در حال توسعه شهری است این نسبت ممکن است بیشتر هم باشد.
 آیا تغییراتی در راه حل مشکل آسم رخ داده است؟
بلی ! اطلاعات موجود درباره علل به وجود آمدن آسم و نیز روشهای جدید پیرامون پیشگیری از حملات آسم و درمان دراز مدت آن موجب میشود که با دید تازه ای به این بیماری نگاه کنیم .
 برای بیماران مبتلا به آسم چه رخ می دهد؟
بیمار مبتلا به  آسم دچار التهاب مزمن در مجاری هوایی است . این مسئله سبب بروز علائم حمله آسم یعنی سرفه خس خس تنگی نفس عدم نحمل ورزش و احساس فشردگی قفسه سینه می شود. علائم آسم عود کننده هستند و ممکن است از چند دقیقه تا چند روزطول بکشند . حملات آسم ممکن است خفیف یا شدید و گاه کشنده باشند . مراقبتهای پزشکی غالبا برای حملات شدید لازم است.
 چه کسانی به آسم مبتلا می شوند ؟
آسم اغلب در خانواده هایی با سابقه مثبت فامیلی رخ می دهد . این بیماری می تواند در هر سنی بروز کند. آسم یک بیماری مسری نیست و چون یک مشکل طبی محسوب می شود ابتلاء به آن شرم و خجالتی برای بیمار ندارد. بسیاری از ورزشکاران المپیک و افراد مشهور مبتلا به این بیماری هستند افراد می توانند همزمان با ابتلاء به آسم زندگی موفقی داشته باشند.
 علت آسم چیست ؟
علت دقیق و اصلی آسم هنوز نامشخص است . ولی آنچه که تاکنون روشن شده. نشان می دهد که برخی از افراد بویژه شیرخواران که سابقه مثبت آلرژی ( حساسیت ) در خانواده دارند. زمانی که در معرض دود سیگار گرده گیاهان و قارچ ها یا سایر عوامل حساسیت زا ( مانند حیوانات خانگی هیره ها و سوسک ها) قرار می گیرند . شانس زیادتری برای ابتلا ء به آسم پیدا می کنند برخی از کارگردان نیز پس از تمام با محرکهای شیمیایی استنشاقی دچار آسم می شوند.
 آیا آسم قابل پیشگیری است ؟
حملات آسم قابل پیشگیری است ولی برای آنکه ثابت شود که آیا خود بیماری نیز بطور ریشه ای قابل پیشگیری است یا خیر مطالعات بیشتری باید صورت گیرد البته جلوگیری ازتماس با عوامل حساسیت زای محیطی و محرک ها به پیشگیری از بروز آسم کمک می کند.
 آیا آسم ریشه کن می شود؟
تاکنون راه حلی برای ریشه کردن آسم پیدا نشده است ولی این بیماری را می توان به شکلی درمان و کنترل کرد که علائم و حملات آن پیشگیری شوند. زندگی با آسم در بیشتر موارد بدن دردسر است .
 آیا بیماری آسم با افزایش سن کودک تغییر می کند؟
اغلب کودکان با افزایش سن علائم کمتری خواهند داشت اگر چه در بعضی از آنها ممکن است شدت علائم ثابت بماند و یا حتی بیشتر شود ولی پیش بینی این امر به طور قطعی ممکن نیست .آسم یک بیماری دراز مدت است که البته می تواند قابل کنترل باشد.
 آسم چگونه کنترل می شود؟
آسم یک بیماری مزمن است معمولا بیمار نیاز به مراقبت پزشکی پیوسته ومنظم دارد بیماران مبتلا به آسم متوسط تا شدید می توانند با استفاده از داروهای طویل الاثر که توسط پزشک توصیه می شود بطور روزانه التهاب مجاری هوایی خود را کنترل کنند و به این وسیله علائم و حملات بیماری را پیشگیری نمایند . در صورت ظهور علائم داروهای سریع الاثر ( مانند داروهای استنشاقی ) برای تسکین آنها بکار می رود.
 چگونه بیمار مبتلا به آسم می تواند بیماری خود را کنترل کند؟
هر بیمار مبتلا به آسم باید پزشکی مطلع و آگاه در زمینه بیماری آسم را به عنوان طبیب معالج و مشاور دراز مدت خود انتخاب نمایند پزشک و بیمار با کمک هم برنامه مشخصی برای مصرف داروها اجتناب از عوامل آغازگر حمله آسم و مراحل درمان در صورت وقوع حمله را طراحی و اجرا خواهند کرد. پیگیری این برنامه و تعدیل و تغییر آن به هنگام لزوم ممکن است برنامه ای برای تمام عمر باشد.
 آیا داروها تنها راه کنترل آسم هستند؟
خبر! اجتناب ازعوامل محرک و مزاحمی که سبب التهاب مجاری هوایی و بدتر شدن بیماری آسم می شوند . نیز بسیار مهم است این عوامل آغازگر آسم نامیده می شوند هر بیمار باید راه اجتناب از عوامل آغازگر بیماری خود را بداند و بدان عمل نماید.
 شناخت عوامل آغازگر علائم و حملات آسم ؟
راههای متعددی وجود دارد که شما می توانید از طریق آنها از شدت بیماری کودک خود کم کنید . شما می توانید با شناخت و اجتناب از تماس کودک خود با عوامل آغازگر علائم آسم از شروع حمله پیشگیری نمایید . در این رابطه از پزشک خود بخواهید تا در شناسایی و راههای پیشگیری از تماس عوامل محرک و مزاحم به شما کمک کند در اینجا به نمونه ای از عوامل آغازگر حملات و علائم آسم و راههای اجتناب ازآنها اشاره می کنیم .
 عوامل حساسیت زای حیوانات
 حیوانات دست آموز را از خانه بیرون ببرید
 به هیچ وجه اجازه ورود حیوانات دست آموز را به رختخواب ندهید
 از حضور در خانه ای که حیوان حساسیت زا دارند اجتناب کنید
 از به کار بردن بالش یا تشک حاوی پر پشم و کرک اجتناب کنید
هیره موجود در گرد و خاک خانه ها
 هیره ها بند پایانی میکروسکوپی هستند ( به اندازه طولی حدود ۱/۰ میلی متر ) که معمولا با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند
 بالشتها و تشکها را در پوششهایی (مثلا پلاستیکی ) غیر قابل نفوذ بپیچد
 کلیه ملحفه ها را هفته ای یک بار در آب داغ ( ۵۵ درجه سانتی گراد) بشویید.
 رطوبت خانه و محیط های در بسته را کاهش داده و در حد کمتر از ۵۰ درصد نگهدارید.
 در صورت امکان از قالی به عنوان کف پوش استفاده نکنید.
 گرده ها و قارچهای مجازی
 در فصول گرده افشانی پنجره ها را بسته نگهدارید.
 از منابع تکثیر قارچ مانند برگهای خیس و مواد زائد باغچه اجتناب کنید .
 در صورت امکان از دستگاه تهویه استفاده کنید .
 دود سیگار
دود سیگار که حاوی صدها ماده مختلف شیمیایی و سمی است . یکی ازمهمترین عوامل محرک و آغازگر حملات آسم به شمار می رود بنابراین توصیه می شود:
 در صورت ابتلاء به آسم به هیچ وجه سیگار نکشید
 اجازه سیگار کشیدن در خانه را به هیچ کس ندهید
 تغذیه کودکان و مواد حساسیت زای عالی
تغذیه انحصاری شیرخواران با شیر مادر تا سن شش ماهگی یکی  از مهمترین راههای پیشگیری از وقوع آسم و سایر حساسیتها در کودکانی است که سابقه چنین بیماریهاییرا در خانواده خودشان دارند رعایت توصیهای پزشکی و بهداشتی در زمینه تغذیه شیرخوار و عدم استفاده از مواد حساسیت زا ( مانند سفیده تخم مرغ ماهی شیرگاو فراورده های گندم سویا آجیل مرکبات و …) در ابتدای شروع تغذیه کمکی شیرخوار به پیشگیری از وقوع آسم کمک شایانی می کند.
 اهمیت آسم در دوران بارداری چیست
علائم بیماری آسم در خانم های باردار ممکن است تشدید شود. بیشترین زمان محتمل برای تشدید علائم آسم در زمان بارداری مربوط به هفته های آخر این دوران است . نباید فراموش کرد که در صورت عدم کنترل مناسب بیماری سلامتی جنین و مادر هر دو در معرض تهدید قرار می گیرد .

 موارد زیر برای کنترل بهتر آسم در دوران بارداری توصیه می شود
 در صورت وجود سابقه آسم باید این موضوع را با پزشک ماما یا پرستار خود در میان بگذارید
 در دوران بارداری معاینات مکرر دورهای داشته باشید تا از سلامت خود و جنین مطمئن شوید.
 در مورد ادامه مصرف داروهای قبلی با پزشک خود مشورت کنید.
 در دوران بارداری در صورت تجویز داروهای ضد آسم توسط پزشک معالج آن ها را با برنامه ای درمانی توصیه شده مصرف کنید. مصرف اغلب داروهای درمان کننده آسم در دوران بارداری بدون خطر و مجاز است.
 از برنامه درمانی آسم چه انتظاراتی می توان داشت ؟
افرادی که در برنامه درمانی آسم را دنبال می کنند می توانند زندگی فعال با نشاط و بدون علائم آزاردهنده آسم داشته باشند. بنابراین درمان آسم سبب کاهش خسارت اقتصادی اجتماعی و خانوادگی ناشی از آن می شود .
 با درمان مناسب بیشتر بیماران مبتلا به آسم قادر خواهند بود :
 فعالیت طبیعی بدون ایجاد علائم آُسم داشته باشند
 خواب طبیعی و بدون علائم آسم شب هنگام داشته باشند
 از حملات آسم پیشگیری کنید
 عدم ثبت شده اولیه توسط نفس سنج ( پیک فلومتر) را به سطح بالاتری افزایش دهند.
 چگونه می توان از وسعت احتمالی آسم در منطقه خود مطلع شد؟
آمار ثبت شده بیماران آسمی را در درمانگاه یا بیمارستان محلی مدرسه و یا محل کار بررسی کنید. همچنین مصاحبه با برخی از خانواده های مبتلا به آسم درباره بیماری وتاثیر آن بر خانواده ایشان کمک کننده است.
 آیا درمانهای مناسب و جدید آسم در جامعه ما قابل دسترس است؟
بلی . داروهای موثر و متنوعی در زمینه آسم وجود دارند که با نظر پزشک و براساس نوع و شدت بیماری انتخاب می شوند . برخی ازداروهای جدید گران هستند ولی در عوض به دلیل تاثیر خوب آنها سبب پیشگیری از بستری بیمار در بیمارستان که هزینه بیشتری دارد می شوند.
 آیا توانایی انجام برنامه های پیشگیری و درمان وجود دارد ؟
بلی . از آنجا که این برنامه ها سبب صرفه جویی درهزینه های درمان دیررس می شوند به سود شما است که تاخیری در پیگیری و اجرای آنها نداشته باشید
 آیا می توان در زمینه آسم تغییری ایجاد کرد؟
بلی ! ازآنجا که بیماری آسم به همه گروههای سنی و شغلی جامعه مربوط می شود لذا اقدام برای شناسایی و حل مشکلات ناشی از آن نیازمند کمک همه افراد جامعه است و ضروری است که پزشکان پرستاران معلمان بهورزان و بیماران با تشریک مساعی یکدگر برنامه پیشگیری و درمان آسم را اجرا کنند.
 علائم بالینی شایع در آسم
۱-    تنگی نفس
۲-    سرفه
۳-    خس خس
 علائم هشدار دهنده وقوع حمله آسم
کاهش در عدم ثبت شده توسط نفس سنج بیمار وخامت پیش رونده سرفه . خس خس . تنگی نفس و یا احساس فشردگی قفسه سینههر گونه سختی در نفس کشیدن نفس سنج یا دستگاه پیک فلومتر وسیله ای مدرج است که بیمار برای سنجش وضعیت تنفسی خود و پس از آموزش توسط پزشک معالج بطور روزانه از آن استفاده می کند وعدد مربوط به فشار بازدم خود را در برگه ای  ثبت می کند اندازه گیری و ثبت روزانه فشار هوای بازدم توسط این دستگاه کمک به کنترل بهتر بیماری آسم و پیشگیری از وقوع حملات شدید و بستری بیمار در بیمارستان می نماید.
 اطلاعاتی برای پدران و مادران
بیماری آسم غیر واگیر است.
بیمار مبتلا به آسم در شرایط کنترل بیماری منعی برای انجام ورزش ندارد. داروهای ضد آسم اعتیاد آور نیستند و عمل به توصیه پزشک معالج و استفاده از وسایل و داروهای تجویز شده برای موفقیت درمان ضروری است .
استفاده از داروهای ضد سرفه برای بیماران مبتلا به آسم مضر است واصرار بیماردرتجویز و مصرف آنها صحیح نیست .
 اصول استفاده از اسپری:
۱-    سرپوش اسپری را برداری و مخزن اسپری را تکان دهید
۲-    به آرامی و به طرز یکنواخت نفس خود را بیرون دهید
۳-    اسپری را در فاصله ۵ سانتی متری جلوی دهان باز بگیرید و یا در داخل دهان فرو برید
۴-  رهاگر مخزن را در حالی که به آرامی و تا سر حد امکان به طور عمیق و آرام نفس خود را به داخل می کشید فشار دهید
۵-    برای حدود ۱۰ ثانیه نفس را حبس کنید
۶-    نفس خود را به آرامی و به صورت یکنواخت خارج می سازید
 محفظه های دارویی ( spacer)
با وجود رعایت همه دستورات ذکر شده برای استفاده درست اسپری های دارویی باز هم میزان داروی ورودی به مجاری هوایی کم است . چون مقادیری از داروی بر روی زبان و حلق رسوب می کند و مقداری از آن نیز در هوا هدر می رود. استفاده از یک محفظه شبیه شکل صفحه بعد می تواند به مدت طولانی تری دارو را در دسترس دستگاه تنفس قرار دهد و نیازی به همکاری قابل توجه بیماردر نفس کشیدن ندارد. به علاوه وقوع سرفه به هنگام استفاده از اسپری همراه محفظه کم است و عوارض نادری چون برقک دهانی با بکار بردن محفظه های دارویی به حداقل می رسد.
محفظه های دارویی انواع و اندازه های مختلفی دارند . ولی کارکرد آنها مشابه است.
 روش استفاده از محفظه های دارویی:
۱- اسپری را خوب تکان دهید
۲- اسپری را براساس توصیه و آموزش پزشک خود به محفظه دارویی متصل کنید   
۳- رهاگر مخزن اسپری را فشار دهید تا دارو وارد محفظه دارویی شود
۴- قسمت دهانی محفظه دارویی را داخل دهان قرار دهید و به آرامی نفس بکشید. درصورت استفاده از ماسک به جای قسمت دهانی ماسک را روی دهان و بینی بیمار قراردهید تا داخل آن نفس بکشد. معمولا تعداد ۴ دم و بازدم برای ورود قسمت اعظم داروی استنشاقی به درون مجاری هوایی کافی است .
۵-  تعداد دفعات تخلیه اسپری به درون محفظه با دستورپزشک تعیین می شود و در صورت لزوم استفاده بیشتراز یک پاف بهتر است فاصله کوتاهی تا پاف بعدی رعایت شود  
 نکاتی در مورد داروهای مورد استفاده در درمان آسم
 
دو نوع دارو برای درمان آسم استفاده می شوند
داروهای گشاد کننده برونش داروهایی هستند که عضلات منقبض شده مجاری هوایی را شل می کنند و ازاین سبب کاهش و یا رفع علائم آسم به ویژه در موقع حمله حاد می شوند. داروهای بتادآگو نیست ( مانند سالبوتامول) تئوفیلین و ایپراتروپیوم از این دسته هستند.
داروهای ضد التهابی داروهایی هستند که سبب کاهش تورم و التهاب مجاری هوایی می شوند و ازاین علائم آسم را کاهش می دهند این داروها نقش مهمی در پیشگیری از بروزعلائم و حملات آسم دارند.
کرومولین سدیم . استروئیدهای استنشاقی( مانند بکلومتازون و فلوتیکازون) و خوراکی ( مانند پردنیزولون ) از این دسته داروها هستند
داروهای درمان کننده آسم چگونه تجویز می شوند؟
بیماری آسم در بین بیماران تفاوتهای مهم و قابل توجهی دارد عوامل آغازگر و تشدید کننده در هر بیمار ممکن است متفاوت باشند بنابراین تشخیص نوع و شدت آسم در یک بیمار و انتخاب داروی مناسب حتما نیاز به بررسی و معاینه دقیق توسط پزشک معالج و حاذق دارد. برنامه درمانی و داروهای مناسب توسط پزشک تعیین می شود و تنها با رعایت دستورات توصیه شده پزشک می توان انتظار کنترل بیماری و رفع علائم را داشت.
 برنامه درمانی آسم چیست ؟
برنامه درمانی مبین آن است که چه دارویی را در چه زمانی مصرف کنید.
۱-  داروهای گشاده کننده برونش برای رفع علائم حاد اگر فقط گاهگاهی دچار علائم آسم می شوید ( کمتر از یک یا دو بار در هفته ) ممکن است نیاز دارویی شما تنها با داروی گشاد کننده برونش برطرف شود. در صورت بروز حمله حاد آسم ممکن است شما با دستور پزشک معالج خود اجازه استفاده  مقادیر بیشتری ازاین دارو داشته باشید البته برای حملات شدید گاه داروهای دیگری نیز تجویز می شود.
در صورتی که ورزش محرک علائم آسم در شما است ممکن است پزشک معالج شما مصرف داروی گشاده کننده برونش ( مانند سالبوتامول ) را پیش از آغاز ورزش تجویز نماید و بدین ترتیب از شروع علائم آسم پس از ورزش پیشگیری کند
۲- داروهای ضد التهابی برای درمان و پیشگیری تورم و التهاب مجاری هوایی اگر شما علائم آسم را بیش از یک یا دو بار در هفته تجربه می کنید نیاز به داروهای ضد التهابی دارید شما باید این  داروها را هر روز مصرف کنید نوع دارو و مقدار آن را حتما پزشک معالج تعیین می نماید.
* به خاطر داشته باشید : در صورت وجود علائم آسم در صبحگاه هنگام استراحت یا ورزش برنامه درمانی شما دچار اشکال است که برای رفع آن حتما باید پزشک معالج خود تماس بگیرید.
 آیا داروهای آسم بدون عارضه هستند ؟
معمولا داروهای تجویز شده برای آسم به شرط مصرف مناسب و بجا فاقد عارضه قابل توجه هستند. برخی از مردم نگران اعتیاد و وابستگی به داروهای آسم هستند که چنین باوری درست و عملی نمی باشد.
   برای پیشگیری از وقوع عوارض احتمالی لازم است داروها را همانگونه که پزشک تجویز نموده است مصرف کنید و در صورت بروز هر گونه عارضه و یا مشکلی پزشک معالج خود را باخبر سازید.
 هیچگاه داروی مصرفی را با نظر خودتان افزایش یا کاهش ندهید و هرگز بدون توصیه پزشک داروهای خود را قطع نکنید

 می توانید در این قسمت پاور پوینتی درباره افتادگی شانه دریافت کنید.

این پاورپوینت روش افتادگی شانه و رو مقابله با آن را آموزش می دهد.

برای دانلود روی لینک زیر کلیک کنید.

دانلود پاورپوینت

حجم : 1.86mb

 آب گرفتگی مغز

هیدروسفالی، از تشخیص تا درمان

         بدن انسان سرشار از شگفتی‌هاست. حتی در حالت عادی و آرامش، اعضا و اندام‌های مختلف بدن با یک نظم و ترتیب خاصی در حال فعالیت هستند. اما گاهی وجود یک مشکل کوچک می‌تواند تمامی این نظم را به هم بزند، مشکلی مانند بسته شدن یک شکاف کوچک در مغز.

آب‌گرفتگی در مرکز فرماندهی بدن

مغز، مرکز فرماندهی بدن است. این ارزشمندترین عضو بدن، در صندوقچه‌ای محکم به نام جمجمه حفاظت می‌شود.

در داخل جمجمه چیزهای دیگری هم برای محافظت از مغز وجود دارد، مثل پیچیدن ظروف چینی در روزنامه تا نشکنند.

          درون جمجمه هم سیستم مشابهی وجود دارد؛ به این ترتیب که مایع مغزی- نخاعی که از عروق مغزی به داخل جمجمه و حفرها (بطن‌های) مغزی ترشح می‌شود، غیر از تأمین ایمنی و تغذیه‌ی مغز و یا شستشوی سلول‌های آن، فشار داخل مغز و نخاع را هم کنترل می‌کند، اما گاهی در اثر حوادثی مختلف، مسیر تخلیه‌ی این مایع به خارج مغز مسدود می‌شود و با افزایش ترشح مایع به داخل مغز، بیماری خاصی به نام "هیدروسفالی" به وجود می‌آید.

هیدروسفالی چیست؟

         کلمه "هیدروسفالی" از ریشه دو کلمه یونانی "هیدرو" به معنی آب و "سفالوس" به معنی سر تشکیل شده است و در اصطلاح یعنی "آب درون سر".

        مسیر حرکت مایع مغزی-نخاعی از اطراف مغز به درون حفره های مغزی و سپس از یک شکاف باریک به قسمت قاعده مغز و از آنجا به اطراف نخاع است. هنگامی که به هر   دلیلی تعادل بین ترشح مایع مغزی-نخاعی و تخلیه و باز جذب آن به خون به هم بخورد، هیدروسفالی به وجود می‌آید.

علل به وجود آورنده

          به غیر از مسایل ژنتیکی و بعضی مشکلات مادرزادی، مسایلی مثل آسیب به سر، خون‌ریزی‌های مغزی، عفونت‌ها (مثل مننژیت) و یا تومورهای مغزی می‌توانند با مکانیسم‌های مختلفی (بستن مسیر تخلیه یا ترشح بیش از حد مایع) باعث افزایش مایع مغزی نخاعی درون جمجمه شوند.

          اما شایع‌ترین و معروف‌ترین علت هیدروسفالی، علت مادرزادی است که معمولاً یک مورد از هر 500 مورد تولد را درگیر می‌کند. هیدروسفالی مادرزادی اغلب زمینه ژنتیکی دارد و یا تکامل ناقص سیستم عصبی جنین باعث آن می‌شود، اما مشکلاتی مثل خون‌ریزی‌های مغزی هنگام زایمان و عفونت مادر هم، هیدروسفالی را به وجود می‌آورند.

علایم و نشانه‌ها

علایم هیدروسفالی بسته به سن بیمار متفاوت است. سیر بیماری و نوع تطابق هر فرد با این بیماری هم در بروز علایم تأثیر دارند، مثلاً در نوزادان که جمجمه هنوز نرم است و شکل نگرفته است، افزایش فشار داخل جمجمه باعث بزرگ‌تر شدن آن می‌شود (شکل معروف هیدروسفالی).

      بطن‌های مغزی نوزادان هم قابلیت تطابق بیشتری دارد، اما به طور کلی علایم این بیماری به دلیل فشار بر سلول‌های مغزی به وجود می‌آیند. در نوزادان، استفراغ ، بی‌خوابی، تحریک‌پذیری، پایین رفتن چشم‌ها و تشنج از علایم شایع‌اند. اما در کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان چون جمجمه قابلیت تغییر ندارد، سردرد، تهوع و استفراغ ، تورم اعصاب ته چشم، دوبینی یا تاری دید، اختلال تعادل، اختلال در راه رفتن، بی‌اختیاری ادرار، خستگی شدید، تحریک‌پذیری و یا حتی اختلالات مزمن تری مثل تغییر شخصیت یا از دست رفتن حافظه و همچنین دمانس (زوال عقلی) ممکن است به وجود آید.

روش تشخیص

معمولاً هیدروسفالی خفیف را که در آن هنوز جمجمه تغییر نکرده است، بر اساس علایم عصبی و معاینات پزشکی و سپس انجام سونوگرافی از بطن‌های مغز می‌توان تشخیص داد. تشخیص قطعی این بیماری با انجام سی‌تی‌اسکن وام آرای از مغز صورت می‌گیرد که در آن شکل بطن‌های مغزی و میزان مایع مغزی-نخاعی مشخص می‌شود.

روش‌های جدیدی وجود دارند که می‌توانند شکل هیدروسفالی مادرزادی را از همان دوران جنینی تشخیص دهند. روش تشخیص هیدروسفالی بر اساس تصمیم پزشک و با توجه به سن، علایم بالینی و حدس در مورد علت بیماری انتخاب می‌شود

درمان

هدف اصلی در درمان هیدروسفالی، کاهش فشار مایع مغزی-نخاعی است. این کار معمولاً توسط روش‌های جراحی و با استفاده از وسیله‌ای به نام شانت انجام می‌شود که مایع مغزی نخاعی اضافه را از درون جمجمه به ناحیه‌ای دیگری در بدن که مایع بتواند در آنجا     جذب شود، منتقل می‌کنند. در واقع شانت مثل یک ناودان می‌ماند که مایع اضافه را در جایی دیگر (مثلاً درون قفسه سینه یا درون فضای شکمی) تخلیه می‌کند.

یک روش درمان خاص هم وجود دارد که در آن جراح با کمک دوربین‌های میکروسکوپی، حفره‌ای در کف بطن سوم مغزی ایجاد می‌کند تا مایع از آنجا تخلیه شود. البته این روش در بعضی افراد خاص کاربرد دارد.

برای درمان هیدروسفالی، علاوه بر استفاده از این روش‌های درمانی، باید علت اصلی به وجود آورنده بیماری هم برطرف شود، مثلاً تومور مغزی که در صورت امکان باید برداشته شود.

پیش‌آگهی بیماران چگونه است؟

عوامل مختلفی می‌توانند روی پیش‌آگهی این بیماران و کیفیت زندگی آنان تاثیر بگذارند.

       آینده بیماران مبتلا به هیدروسفالی، با توجه به علت بیماری، زمان تشخیص، روش درمان، نوع پاسخ به درمان و عوارض به وجود آمده برای هر بیمار متفاوت است.

        والدین کودکان مبتلا به هیدروسفالی باید هوشیار باشند، زیرا ممکن است در روند رشد جسمی و روحی فرزندشان مشکلاتی به وجود بیاید، اما این مساله برای همه صادق نیست.

       بسیاری از کودکانی که بیماری‌شان به موقع تشخیص داده شده و درمان شده اند،  با اقدامات بازپروری، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و کاردرمانی (با توجه به نوع عوارض) توانسته‌اند زندگی عادی و طبیعی داشته باشند.

         با توجه به این نکته که هیدروسفالی درمان نشده می‌تواند منجر به مرگ شود، اهمیت درمان به موقع و حمایت‌های بعد از آن، برای خانواده بیماران آشکار خواهد شد.

         استفاده به موقع از درمان‌هایی (مثل استفاده از شانت (اگر چه در بعضی موارد، عوارضی مثل گرفتگی شانت یا عفونت را به دنبال دارد که آنها هم البته با جراحی مجدد قابل اصلاح هستند. می‌تواند ضامن یک زندگی با کیفیت خوب باشد.

         هم‌اکنون موسسات بین‌المللی مختلفی در حال تحقیق و بررسی برای کشف روش‌های جدید درمان، تشخیص زودتر و در نهایت جلوگیری از به وجود آمدن هیدروسفالی هستن.

کیست های مغزی :

    این عنوان شامل چند نوع کیست های داخل مغزی است که بطور وسیع به دو گروه تقسیم می شود :

1-      کیست هایی که از اتصال بافت های خارج پوستی سرچشمه می گیرند ، این گروه از سلولها به بافتهای عمقی تر مهاجرت می کنند .

 2-    کیست های عنکبوتیه با منشاء متنژی

       شایع ترین محل هر نوع کیست در حفره ی خلفی و میانی است . ماهیت این کیستها بوسیله ی محتویات آنها تعیین می شو د. این محتویات محصول ترشحات لایه ی اپی تلیال است .

           یک کیست درموئید ممکن است ترشحات محاسبه ای داشته باشد که محتویات آن چربی زیاد است .

           کیست عنکبوتیه اساساً حاوی آب است و زمانی که میزان آب زیاد باشد به معنای توده است .

          کیست کولوئید بطن سوم : پاتولوژی این نوع کیست نادر است ولی شکل تیپیک دارد . در نوجوانان کثیرالوقوع است  ،اما شیوع آن کمتر از 1000/1 تومورهای داخل مغزی است . وجه افتراق کیست لوکوئید از نوع پاتولوژیکی در منظم بودن ، ثابت بودن غلظت آن و جایگاه آن ( در داخل بطن ) است . چنانچه غلظت کیست افزایش یابد ، اندازه کیست تغییر می کند . کیست کولوئید بطور تیپیک از لب خلفی سوراخ مونرو ناشی می شود : یعنی محلی که علایم انسدادی کیست را ایجاد می کند و در این موقع است که کیست کولوئید فرم پاتولوژیکی پیدا می کند . کیست کولوئید با اپی تلیوم ستونی پر می شود و حاوی مواد موکوسی است .

         کیست های بطنی ؛ کیست های بطنی ممکن است بطور آزاد (معمولاً به تنهایی) درون بطنهای مغز یا کانال ارتباط دهنده بطن سوم و چهارم مغزی شناور باشند یا اینکه به دیواره ی بطن بچسبند این کیست ها معمولاً بدون علامت هستند ولی می توانند باعث افزایش فشار داخل جمجمه به دلیل انسداد کامل یا متناوب شوند .

  روش جراحی غده صنوبری ، حداقل عمل تهاجمی :

       جراحان با استفاده از اندوسکوپ متصل به دوربین که از راه بینی به سینوس های بیمار وارد می شوند ، بدون انجام برش های خارجی به تومور دسترسی پیدا می کنند . آنها با راهنمایی اندوسکوپ متصل شده به کامپیوتر ، حفره های کوچک را در پایه جمجمه و غشای پوشاننده مغز باز می کنند تا تومور را بردارند . با مشاهد و دسترسی بهتر به این بافتهای تخریب شده ، برش تومور بدون ایجاد صدمه به مغز میسر می شود و خط عوارض پس از جراحی کاهش می یابد . این امر منجر به انجام عمل جراحی با بستری کوتاه مدت در بیمارستان و بهبود سریع تر با نتایج بهتر خواهد شد .

اثر ورزش بر فعالیت مغزی

          ورزش تنها برای سلامت قلب و کنترل وزن شما مفید نیست، بلکه توانایی ذهنی و هوش شما را نیز تقویت می کند. مطالعات نشان داده اند که ورزش برای مغز نیز بسیار مفید است و بر خلق و خو، پُر انرژی بودن، هوشیاری و احساسات خوب شما بسیار موثر می باشد.سلامت نیوز همچنین فعالیت بدنی برای بهبود اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز ذهنی کودکان نیز بسیار مفید است. نتایج مطالعات اخیر نشان داده است کودکانی که قبل از رفتن به سر کلاس درس 15 تا 45 دقیقه می دوند و فعالیت بدنی دارند، میزان جنب و جوش و بی قراری آن ها در کلاس درس به نصف کاهش می یابد. در اغلب افراد اخلاق و رفتار 2 تا 4 ساعت پس از ورزش هموار و آرام می ماند.

      چگونگی تاثیر ورزش در تقویت مغز:

          ورزش بر نواحی بسیاری از دستگاه عصبی و ترشح مواد شیمیایی شاد کننده ای مانند سروتونین و دوپامین موثر است که نتیجه ی این امر در نهایت ما را آرام و شاد و خرسند می نماید. به عبارتی دیگر اگر نمی خواهید منتظر بمانید تا احساسات خوب برای شما پیش آیند، خودتان می توانید با ورزش کردن به استقبال آن ها بروید و خود را شاد نمایید. وقتی شخصی ورزش نماید این امر باعث می شود که بهتر فکر کند و عملکرد بهتری داشته باشد و روحیه ی بهتری بیابد. شما با ورزش سیستم اعصاب و عملکرد خودتان را به وضعیت بهتری می رسانید.

       تاثیر ورزش بر بهبود افسردگی :

               همان طور که ذکر شد ورزش علاوه بر کمک به سلامت قلب و عضلات و برطرف نمودن چاقی و عوارض ناشی از آن، بر بهبود خلق و خو و تقویت اعصاب نیز بسیار موثر است. امروزه عارضه ی افسردگی روند رو به رشدی به ویژه در جوامع شهری یافته است و بسیاری از افراد افسرده به پُرخوری و منزوی شدن روی می آورند و تبدیل به انسان هایی چاق، افسرده و منزوی می گردند و سلامت خود را به مخاطره می اندازند. در نقطه ی مقابل برخی از افراد افسرده نیز ممکن است اشتها به غذا خوردن را از دست بدهند و دچار اختلالات جسمی و عصبی شوند.

          همه می دانیم که افسردگی مختل کننده ی فعالیت های ما است چرا که افسردگی حافظه و کارایی فرد را مورد مخاطره قرار می دهد. در حالی که اگر شما بتوانید روان خود را کنترل کنید می توانید به آرامش و تمرکز ذهنی و حافظه ی خوب دست پیدا کنید. مطالعات نشان داده اند که ورزش و فعالیت بدنی در کاهش عصبانیت، خستگی، استرس و افسردگی بسیار مفید واقع می شوند. جالب است بدانید اخیرا مطالعه ای بر روی 150 فرد با سن 50 سال و بالاتر که افسردگی در آنان تشخیص داده شده بود انجام گرفت. در این مطالعه افراد به 3 گروه درمانی تقسیم شدند و برای آن ها هر یک از روش های ورزش و فعالیت

           بدنی یا مصرف داروی ضد افسردگی سرترالین با نام تجاری زلفت(Zoloft) و یا ترکیب هر دو؛ یعنی ورزش و دارو، برای مدت 4 ماه تجویز شد.پس از پایان 4 ماه هر سه گروه احساس بهتری داشتند. ولی پژوهشگران تحقیق را رها نکردند و 6 ماه بعد مجددا افراد را بررسی نمودند و مشاهده نمودند که برگشت بیماری افسردگی در افرادی که از روش ورزش برای درمان استفاده می نمودند آشکارا کمتر از گروه های مصرف کننده ی دارو یا مصرف کننده ی توام دارو و ورزش بود. به نظر می رسد مصرف دارو به موازات ورزش موجب مخدوش کردن اثرات مفید ورزش می شود. بر این اساس ورزش می تواند یک روش درمانی برای انواع افسردگی باشد. پس توجه به این نکته مهم است که ورزش و فعالیت بدنی می تواند اضطراب و عصبانیت را برای چند ساعت پس از  ورزش کاهش دهند. بر همین اساس قبل از آن که افسردگی به سراغ شما بیاید ورزش را در برنامه ی خود بگذارید. البته ورزش نباید شدت زیادی داشته باشد و خود موجب فشار آوردن به شما شود بلکه باید ملایم و فرح بخش باشد.

روش صحیح ورزش کردن برای تقویت مغز:

        برای تقویت مغز توصیه به انجام ورزش های با شدت ملایم تا متوسط می شود. البته روزانه 8 تا 12 دقیقه تعریق و ورزش با شدت زیاد(60 درصد از سرعت ضربان قلب) برای تقویت مغز خوب است. ولی مابقی فعالیت بدنی روزانه بهتر است از فعالیت های سبک تر باشد تا به فرد ورزش کننده فشار و تنش وارد نشود. همچنین توصیه می شود به جای یک جلسه فعالیت بدنی شدید بهتر است فعالیت بدنی را در دو نوبت انجام دهید. برای مثال 20 تا 30 دقیقه در صبح شنا یا          ورزش کنید و سپس در شب به پیاده روی بپردازید. شما می توانید ورزش و پیاده روی را در طی روز تقسیم کنید و لازم نیست در یک نوبت با ورزش بیش از حد، خودتان را خسته و کوفته نمایید.

         توصیه می شود که حداقل برای سه روز در هفته روزی 30 دقیقه را به فعالیت بدنی ملایم مانند نرمش، پیاده روی و گردش یا شنا بپردازید. البته توصیه ی بهتر نیم الی یک ساعت فعالیت بدنی برای 5 روز در هفته می باشد، که در نهایت بسیار مفید تر است ازآن که هر روز فعالیت بدنی و ورزش داشته باشید. اگر واقعا مایل هستید تلاش بیشتری را برای سرحال بودن و تقویت مغز و جسم  خود انجام دهید می توانید برای 5 تا 6 روز در هفته روزی 90 دقیقه به ورزش و پیاده روی بپردازید. اغلب ما می توانیم روزی نیم ساعت پیاده روی را در بین مشغله ها و کارهای روزمره ی خود بگنجانیم اما مهم آن است که انگیزه ی ورزش کردن را داشته باشیم.